Vlak bij de Achelse Kluis ligt de indrukwekkende reconstructie de Doodendraad.
Deze reconstructie geeft een uitstekende indruk van de impact van deze Duitse versperring tijdens WO I op de omgeving en haar bewoners. Langs deze reconstructie staan infoborden die de wandelaars extra info verstrekken over de oorspronkelijke constructie in 1916, de vele ontsnappingsmethoden die vanuit België werden ondernomen naar Nederland, maar ook de dramatische verhalen die zich aan de draad hebben afgespeeld.
Bij De Doodendraad werden er twee wandelroutes uitgewerkt. Bezoekers krijgen zo de kans het erfgoed gemakkelijk zelf te ontdekken.
Een korte wandeling van 3,2 kilometer (ongever 40 minuten) start aan De Ezel en wordt in tegenwijzerzin gewandeld.
Voor de lange route van 8,8 kilometer (ongeveer 2uur 30 minuten) kan je zowel vertrekken aan De Ezel als aan De Achelse Kluis. Deze wordt in wijzerzin gewandeld.
Je herkent beide routes aan de plaatjes met een klaproos op.
Een nieuw hels wapen
Duitsland viel in 1914 op brutale wijze het neutrale België binnen. De grensbewoners, zoals die van Hamont-Achel, kregen het hard te verduren door de aanleg van een hermetische afsluiting van de grens. De Duitse bezetter wilde elk contact met het vrije Nederland beletten. Merkwaardig genoeg “vergat” Duitsland in 1915 het gebied van Hamont-Achel af te sluiten. Een jaar nadien werd de toestand rechtgezet en werd de afsluiting tot op de grens gebracht. In de volksmond noemde men deze gehate afsluiting de elektrische draad. In het Hamont-Achels dialect: “den droad”.
De Duitsers proberen met dit waanzinnig plan de Belgische bevolking in te kooien – ten top gedreven vrijheidsberoving met een nieuw hels wapen. Dit paardenmiddel beoogde dezelfde werking als een schrikdraad. Zo’n versperring was tot dan ongekend bij de bevolking. Gevolg was dat de onderdrukte mens telkens weer zijn vrijheid probeerde te heroveren: velen waren succesvol bij het doorbreken van deze dodelijke draadversperring, maar helaas waren er ook vreselijke mislukkingen met dodelijke afloop.
Over de hele grens vielen er meer dan 1.000 slachtoffers bij ontsnappingspogingen. In het gebied tussen Neerpelt en Bocholt waren dit er 61. Het waren tot op heden onbekende, meestal burgerlijke oorlogsslachtoffers, die letterlijk aan de draad bleven hangen.
Tegen de verwachting van de Duitse overheid in werd de draadversperring een aantrekkingspool voor velen. Smokkelaars vooral, maar ook spionnen lieten zich niet zomaar afschrikken. Ook jongens die naar het front wilden gaan en gewone mensen die de vrijheid wilden in het neutrale Nederland trotseerden de draad.
Elektrische hoogspanning
In Hamont-Achel bestond de grensversperring uit een driedubbele afsluiting. De middelste afsluiting werd geladen met een elektrische hoogspanning van ongeveer 2.000 volt wisselstroom. Contact hiermee was bijgevolg als de bliksem. De niet-geëlektrifi ceerde afsluiting aan de Belgische en aan de Nederlandse zijde dienden als waarschuwing en bescherming.
Per afsluiting werden er 5 à 7 (in 1918 zelfs tot 9) rijen ijzerdraad van circa 2 à 5 mm dik boven elkaar gespannen aan houten palen van bij de 2 meter hoog. De draden werden ongeveer 30 centimeter van elkaar gescheiden. De onderste draad bevond zich op 25 centimeter van de grond.
Bij de middelste rij palen werden de draden bevestigd aan porseleinen ‘potjes’ (isolatoren). Om de 50 meter zorgde een 7 meter hoge paal voor de voeding van de middelste rij. De hoogspanning werd op enkele plaatsen geleverd door opgeëiste bedrijven.
De Duitse bezetter moest naast de fysieke barrière ook honderden meestal oudere militairen inzetten voor de permanente bewaking. De wacht patrouilleerde dag en nacht.
De Achelse Kluis
Voor de aanleg van de draadversperring bij de Achelse Kluis werd de Kluis zelf verplicht de kosten voor de materialen te betalen, terwijl de Duitse overheid de aanleg en uitvoering voor haar rekening nam. Bovendien moest elke pater of broeder persoonlijk de overeenkomst ondertekenen waarbij hij beloofde om niet over de versperring te trekken, geen berichten of voorwerpen over de draad te smokkelen en zelfs geen mondelinge informatie aan de draad door te spelen.
Drie unieke reconstructies
De doodendraad, ingehuldigd op 6 mei 2000 (aangepast in 2015), wil een blijvende hulde brengen aan de frontsoldaten van de IJzer en de slachtoffers van de doodendraad.
De drie reconstructies zijn elk uniek en in detail uitgewerkt. Voorzien van negen infoborden projecteren ze ons terug in die oorlogsjaren waar ellende, maar ook patriottisme velen ertoe aanzette om toch deze levensgevaarlijke hindernis te passeren. Naast de draadversperring werden ook het wachthuisje aan de Achelse Kluis en het schakelhuisje ontworpen. Deze ‘huisjes’ voorzagen de stroom op de doodendraad en alarmeerden bij elke kortsluiting de wacht.